De populatie ijsvogels in Nederland halveerde in de winter van 2018. Het nukkig eetpatroon van ijsvogels werd ze bijna fataal. Ze zijn nogal eenzijdig gefixeerd op vis en ‘wat de boer niet kent, dat vreet hij niet’. Dus ijsvogels lopen niet warm voor vogelpindakaas. Maar wat is er precies gebeurd in de winter van 2018? Een reconstructie.
De IJsvogel: een glorieuze duiker
Deel 2: Strenge winter werd ijsvogel bijna fataal
Door Doriet Begemann | Bekijk hier de literatuurlijst
[Laatste update op 1 mei 2020]
NEDERLAND KLEURT WIT
Het is winter 2017/2018. Het KNMI blikt terug op deze periode als een vrij zachte, vrij natte en zonnige periode. Toch zijn er uitschieters te melden.
In december kleurt een groot deel van Nederland wit. Een sneeuwlaag bedekt de bodem met talloze bijeengepakte sneeuwvlokken. Op de Veluwe is er een tijdelijk sneeuwdek van meer dan 30 centimeter. Maar binnen een paar dagen is de sneeuw alweer verdwenen.
De volgende uitschieter is de storm van 18 januari. Deze storm staat te boek als 1 van de 10 zwaarste stormen sinds 1970. Het KNMI vaardigt dan ook code rood uit. Iedereen wordt geadviseerd om thuis te blijven.
DODELIJK VENIJNIG
Tot nu toe slaat de ijsvogel zich er goed doorheen. Het KNMI meldt zelfs dat ‘februari met 162 zonuren juist record zonnig was’. Maar na 16 februari wordt het ijzig koud. De staart van de winter blijkt dodelijk venijnig te zijn voor de ijsvogels.
De temperatuur schiet onder het vriespunt. Er zijn 5 ijsdagen en dit resulteert in dichtgevroren oppervlaktewateren. Een stevige oostenwind waait over de ijzige vlakten. De gevoelstemperatuur is nog kouder: op 28 februari en 1-2 maart lokaal tot -19°C.
Er wordt (weer) hevig gespeculeerd op een Elfstedentocht. De schaatsen worden van zolder gehaald en er wordt zwierig heen en weer bewogen op stalen ijzers. Menselijke pret alom. Maar de ijsvogels hebben het loodzwaar.
Dat wordt pijnlijk duidelijk door de ontdekking van een 13-jarige schaatser in een sloot in Oostzaan. Hij maakt er foto’s van en deze gaan de hele wereld over. De hoofdrolspeler is een overleden ijsvogel in…. ijs!
(Tekst gaat door onder de foto.)
BEVROREN IJSVOGEL VEREEUWIGD
Christoph van Ingen (13) doet een opmerkelijke vondst. In een sloot ziet hij een vastgevroren ijsvogel in het bevroren water liggen. Hij maakt er foto’s van en deze gaan viral. Media wereldwijd springen erbovenop.
Het blok met ijs – met daarin de overleden ijsvogel – wordt uit de sloot gehaald en tentoongesteld in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam. Dit als onderdeel van de collectie ‘Dode dieren met een verhaal’.
Bron: Rijnmond – Stekker uit de koeling.
Wat het verhaal is geweest van deze onfortuinlijke ijsvogel is gissen. Er wordt gespeculeerd dat hij in een wak is gedoken om vis te vangen en toen meteen bevroren is. Hij werd door het ijs geconserveerd in de pose waarin hij dook.
Zo is deze bevroren ijsvogel vereeuwigd in een mooi verhaal. Hij heeft plaatsgenomen in de collectie ‘Dode dieren met een verhaal’. Enkele illustere voorgangers zijn: de McFlurry-egel, de Dominomus, de Tweede Kamermuis en de Traumameeuw.
(Tekst gaat door onder de foto.)
IJS WORDT IJSVOGEL FATAAL
Anders dan de naam doet vermoeden, is ijs juist de grootste vijand van de ijsvogel. Doordat de oppervlaktewateren zijn bevroren kan de ijsvogel niet jagen op vis. De hongerdood is dan het gevolg.
Waar andere vogels de achtertuinen van mensen opzoeken voor eten, houdt de ijsvogel hardnekkig vast aan zijn eetgewoonte. Hij is vis-tariër en eet alleen vis. Onder geen beding wordt hij vegetariër. Dus geen zaden, pindakaas en vetbolletjes voor deze vogelknul.
Na de vriesperiode van 2018 wordt duidelijk dat de populatie ijsvogels is gehalveerd. Volgens Sovon Vogelonderzoek Nederland komt het aantal broedende ijsvogels uit op 400 – 500 paren. De combinatie van bevroren oppervlaktewateren, voedselschaarste en de ijzig koude oostenwind heeft de ijsvogel de kop gekost.
IJSVOGEL IS VEERKRACHTIG
Is er reden om je zorgen te maken over de ijsvogels? Nee, de ijsvogelpopulatie is zeer veerkrachtig. Tijdens zachte winters groeit de populatie enorm snel.
IJsvogels zijn echte familiedieren. Zo kunnen ze per jaar wel 3 tot 4 legsels groot brengen. Tijdens de jaren 2015 tot 2017 was de populatie op topniveau. Er waren toen maar liefst 950 – 1150 paren.
Als je kunt vliegen, waarom trekt de ijsvogel dan niet weg naar warmere oorden? Geen koning winter maar lekker de zon op de veren. Sovon Vogelonderzoek Nederland geeft als verklaring:
“Omdat er wellicht een bonus staat op het jaarrond bezet houden van het territorium. Dit kan te maken hebben met de schaarste aan kwalitatief hoogwaardige habitat voor deze soort in Nederland. Omdat we in ons land een alleszins redelijke kans op een zachte winter hebben, nemen veel ijsvogels de gok.”
Bron: https://www.sovon.nl/
Geef een reactie